E-Book’lar heyecan yaratıyor

  Basılı kitapların alternatifi olarak elektronik kitaplar çığır açmanın eşiğinde. Her bir üretici kendi standardını yerleşik kılmak istediğinden, hangi tekniğin kabul göreceği henüz açıklığa kavuşmuş değil.

Stephen King okurlarında merak uyandırıyor

  Gerilimin büyük ustası, yeni eseri “The Plant”in (Bitki) şimdiye kadar yalnızca üç bölümünü yayınladı. Romanını başka bölümlerle sürdürüp sürdürmeyeceği okurlara bağlı: King yalnızca öykü beğenilirse ve okurların en az yüzde 75’i bölüm başına 1 dolar ödemeyi kabul ederse, yazmayı sürdürecek. “The Plant” ile King yeni bir yol deniyor: Bu gerilim romanı yalnızca internette yayınlanan bir elektronik kitap. King hayranları, ustanın maddi taleplerini karşıladıkları sürece, kitabı doğrudan Stephen King’in Homepage’ine (www.stephenking.com) bağlanarak bölüm bölüm indirebiliyor. Bu elektronik deneyin başarılı olduğunu indirilme adedi ve ödemeler açıkça gözler önüne seriyor. İlk iki bölümün 152.132 rakamını bulan indirilme adedi ve okurların yüzde 76’dan fazlasının ödemelerde bulunması üzerine, yazar Eylül ayında üçüncü bölümü yayınladı. Ancak yazar tehditlerinden vazgeçmek niyetinde değil: Öykünün sürdürülmesine karşı duyulan merak azalır ya da ödeme ahlakı bozulur ise, yazar da kalemi bırakmayı değil de modern zamanın tarzı olan fişi prizden çekmeyi gündeme getirecek.

Gerilim ustası yayıncısız bestseller yayınlıyor

  Elektronik kitaplar konusunda Stephen King’in tek başına hareket ediyor olması yayıncısı Simon&Schuster için gerilimin alası. Yıldız yazar projeyi yayıncısı olmadan gerçekleştirmiş. King elektronik kitap konusunda öncülüğe bölüm bölüm yayınlanan “The Plant” adlı eserinden önce de soyunmuştu. Son eseri “Riding the Bullet” yalnızca internet üzerinden elektronik kitap olarak yayınlanmıştı, ancak yayıncı burada hala Simon&Schuster idi. Bu kitap 500.000 indirilme adedi ile “The Plant”in kat kat üzerinde bir rakama ulaşmıştı. Bunu King, kitabın başka kaynaklardan da indirilebilmiş olması ve hatta kısmen ücretsiz indirilmiş olması ile açıklıyor. Yazar bir internet hayranı: “Yeni bir kıtayı keşfediyoruz ve bu şimdiye kadar oldukça eğlenceli bir biçimde gerçekleşiyor.”

 Online-publishing eğilimi şu sıralar en son moda: ABD’de elektronik kitaplar konusunda altın arayıcılarında görülen ruh hali gözleniyor. İnternet kökenli müzik ve video gitgide daha popüler bir hal aldıktan sonra, şimdi de metinler aynı başarıyı yakalamak istiyor. Elektronik kitaplar kitap piyasasında MP3’lerin müzik alanındaki etkilerine benzer bir durum yaratabilir. Hızla artan dijital eser arzına, yüksek kar vaat eden piyasada öncülüğü kapmak için sürdürülen donanım ve yazılım endüstrisindeki rekabet eşlik ediyor.

 Elektronik kitap dalgası şimdi Almanya’ya da yöneliyor. Geçen yazdan beri yalnızca elektronik kitapların içeriğini yansıtmak için kullanılacak ilk okuma cihazları piyasaya sürülmüş bulunuyor. 16-23 Ekim tarihleri arasındaki Frankfurt Kitap Fuarı da elektronik kitapların merkezi bir konu oluşturduğu bir etkinlik olarak gerçekleşti.

Franfurt Kitap Fuarı’ndan coşkulu izlenimler

  Bu yıl 52.si gerçekleştirilen kitap fuarında tüm büyük yayıncılar ya da onların online firmaları kapsamlı yeni elektronik projeler tanıttılar. Bazı tekellerin 10.000 elektronik kitaptan bile daha fazlasını listelerine almaları, endüstrinin bit ve byte’lar ile yoğun bir biçimde uğraştığını gözler önüne seriyor. Frankfurt Kitap Fuarı yeni müdürü Lorenzo A. Rudolf çok olumlu bir gelişmeye dikkat çekiyor: “Geçen yılki Frankfurt Kitap Fuarı’nda bile çeşitli fuar katılımcıları kitaplarını yeni e-book standart formatında sunmuşlardı. Ama bundan sonraki zaman dilimi içinde dünya çapında gitgide daha fazla kitap dostu elektronik kitaplara ilgi duymaya başladı; bunlara Stephen King’in yalnızca elektronik olarak edinilebilen öykülerini web’den indiren okurlar da dahil.”

 Elektronik kitapların yaygınlaşmasına daha da fazla ivme kazandırmak için, bu yılki kitap fuarında elektronik kitaplar arasında bir yarışma düzenlendi. En iyi elektronik kitap 100.000 dolar ile yazın ve yayın dünyasındaki en büyük ödüllerden birinin sahibi oldu. Aralarında elektronik kitap teknolojilerinin geliştirilmesi ve hayata geçirilmesine yönelik bir teknoloji ödülünün de bulunduğu altı kategoride daha ödül dağıtıldı.

 International e-Book Award Foundation (IeBAF) yöneticisi Amerikalı yayıncı Alberto Vitale elektronik kitaplara büyük umutlar bağlıyor: “Elektronik kitaplar daha bugünden yayıncılık dünyasını değiştiriyor ve kitap dağıtımında yeni biçimler yaratma etkisi gösteriyor.”

 Microsoft’un yeni işkoluna yönelik ilgisini işletmenin teknoloji geliştirme departmanı başkan yardımcısı Dick Brass açıklıyor: “Biz bu ortamın gelişmesine ivme kazandırmak ve elektronik kitapların her yerde edinilebilmesini sağlamak istiyoruz.” Redmond kökenli tekel tipik Microsoft stratejisi izliyor: Hedef MS Reader’ın elektronik kitaplar için standart yazılım olarak kabul görmesini sağlamak. Microsoft ayrıca donanım firmalarıyla birlikte bu yazılımla uyumlu kendi okuma cihazlarını geliştiriyor.

 Yazı işaretlerinin sunumunu belirgin kılmak için üreticiler bir hayli Know-How kullanıyor. Bu alanda esas itibarıyla Acrobat Reader yazılımından tanıdığımız PDF formatıyla Adobe ve MS Reader yazılımında kullanılan Cleartype yazılımıyla Microsoft birbirleriyle yarışıyor.

 Bu iki firmanın yazılımları harf profillerinin düzeltilmesi yoluyla metinlerin daha kolay okunabilir olmasını olanaklı kılıyor. Microsoft yöntemin adını Cleartype koyarken, Adobe Cooltype adını seçmiş. Bu iki üretici elektronik kitap yazılımı alanında hakimiyete yönelik şiddetli bir mücadele içersinde. Adobe, uygun programları Adobe lisansıyla geliştirmiş bulunan yazılım üreticisi Glassbook firmasını satın almış bulunuyor. Adobe Amerikalı kitap dağıtıcısı Barnes&Noble ile, Microsoft ise Amazon ile işbirliğine gidiyor.

 PC için özel elektronik kitap yazılımının sunduğu avantaj iyileştirilmiş sunum kalitesi yanında kütüphane işlevinde yatıyor: Okurlar dijital kitaplardan ibaret bir kütüphane oluşturabiliyor. İki rakibin Reader’ı arasında önemli bir fark var: Adobe kökenli Acrobat ile kitap dostu elektronik kitapları basma olanağı bulurken, Microsoft Reader bu olanağı sunmuyor.

 Elektronik kitaplar çeşitli dosya formatlarında mevcut (bkz. alttaki kutu). Bunlar PC ve notebook ile, palm gibi avuçiçi bilgisayarlarla ya da Rocket e-Book veya SoftBook gibi elektronik kitaplar için özel okuma cihazlarıyla okunabiliyor.

 Bu okuma cihazlarının da yer yer içerikleri gibi aynı şekilde e-Book olarak nitelendirilmeleri kafa karışıklığı yaratmıyor değil. Mobil okuma cihazları bilgisayarlara karşı bazı avantajlar sunuyor. Üreticiler bunları özel olarak elektronik kitapların okunması için geliştirmiş ve okuma cihazları olabildiğince basılı kitapları simule ediyor. Okur PC monitöründe yukarıya ya da aşağıya doğru sayfayı kaydırmak yerine, tuşlara basmak suretiyle sayfa çeviriyor. Ayrıca metin arama, gelinen yeri işaretleme, metin altı çizme ve dipnot not etme için Touch-Screen teknolojileri entegre edilmiş. Ekranlar ise aydınlatılmış.

 Bu cihazların dezavantajları da yok değil: Bunlar görece pahalı, şimdiye kadar elektronik kitapların okunmasından başka bir işe yaramıyor ve özel dosya formatlarına bağlı. Bu yüzden kısa vadede elektronik yazın okuma alanında PC ilk seçim olacağa benziyor.

Gelecek e-book’larda kullanım kolaylaşacak

  E-Book’ların ikinci kuşağı Frankfurt Kitap Fuarı’nda tanıtıldı bile. Gemstar içinde bulunduğumuz yılın başında hem Rocket-E-Book üreticisi NuvoMedia’yı hem de SoftBook Press’i satın aldıktan sonra, iki takipçi modeli sunmuş bulunuyor. Güncel okuma cihazları baş tekel Thomson tarafından üretiliyor.

 Yayıncılık branşı bu gelişmeyi memnunlukla izliyor: Gemstar eğlence endüstrisi alanında faaliyet gösterdiği için, öncelikle daha kolay kullanılabilir cihazlar bekleniyor. Gemstar video recorder’lar için dünya çapında başarılı olmuş “Showview” programlama sistemini geliştirmişti. Hem Gemstar tarafından RCA eBook markasıyla satışa sunulan cihazlar hem de Franklin kökenli eBookman, e-book’ların gelecekte yalnızca metin sunmaktan daha fazlasını yapabileceklerini gözler önüne seriyor.

 Yayıncılık branşı elektronik kitapların şimdiye kadar piyasaya sürülmesindeki tereddütleri güvenilir bir telif hakkı korumasının eksikliğine de bağlıyor. MP3’lerin müzik alanındaki etkilerine benzer bir gelişmeden korku duyuluyor.

 Bugün sunulan elektronik kitapların çoğunun içeriği aynen basılı kitapların içeriğine tekabül ediyor. Şimdilik çok az sayıda elektronik kitap elektronik ortamların sağladığı ek olanaklardan yararlanıyor. Bunlar audio ve video elemanları ya da hyperlink’ler içeriyor.

 Zaman ve maliyet gerektiren baskının devre dışı kalması, elektronik kitapları güncel kılıyor. Böylece elektronik kitaplar, her zaman en son durumu yansıtması gereken belirli alanlara yönelik yazın için bir ortam olarak ilginçlik kazanıyor. Ancak uzun süre kalıcı olmayan tüketim yazını da elektronik kitaplar için uygun bir malzeme oluşturuyor. Bu noktada Wolfram Göbel büyük bir potansiyel görüyor. Eski DTV ve Ullstein yayınevleri sorumlusu kendi firması Buch&Media ile kendini tümüyle yeni ortamlara adıyor. “Birkaç yıl içinde bu büyük bir işkolu haline gelecek” kehanetinde bulunuyor ve bir zamanlar cep kitaplarına karşı öne sürülen kötümser tahminleri kanıt olarak gösteriyor. Elektronik kitapların ne kadar çabuk kabul göreceği, onun tahminince, öncelikle donanım ve yazılım teknolojilerindeki ilerlemeye bağlı. “İlk Rocket E-Book bende Otto motorlu bir araba izlenimi uyandırıyor” diye dalga geçerken, yayıncı geleceğin daha ziyade her şeye kadir küçük elektronik cihazlara ait olacağını ileri sürüyor.

E-Book’lar İçin Dosya Formatları

PDB dosyaları Palm avuçiçi bilgisayarlarında okumaya uygun Palm Document dosyalarıdır. Okuyucu programları çeşitlidir ve kolaylıkla bulunabilir.
PDF dosyaları Adobe kökenli Acrobat Reader ya da Glassbook Reader ile okunuyor. Her ikisi de firmaların web sitesinden ücretsiz indirilebiliyor.
OEB Open E-Book için standart format. SoftBook Reader ve Rocket E-Book tarafından okunabiliyor. Microsoft Raeder de aynı şekilde bu format ile çalışıyor.
RTF evrensel bir dosya formatı ve hem her türlü kelime işlem programı ile hem de PC’ler ve Mac’ler ile uyumlu. RTF dosyalarını okumak için wordpad ya da bir kelime işlem programı yeterli.
HTML dosyaları önceden bilgisayara kurulmuş ve ücretsiz indirme yoluyla edinilebilen bir internet browser tarafından okunuyor. HTML dosyaları Rocket E-Book’un okuma cihazı ile uyumlu.
WinCE dosyaları taşınabilir cihazlar için öngörülmüş. Bunlar Windows-CE temelli PDA’lar ve Palmtop-PC’ler ile kullanılıyor.
DOC dosyaları MS Word ya da Wordpad tarafından okunuyor. DOC dosyaları ayrıca SoftBook ve Rocket E-Book okuma cihazları ile uyumlu.
WPD dosyaları Corel kökenli Wordperfect tarafından okunuyor.
TXT dosyaları ASCII metin dosyalarıdır. Bunları okumak için Windows ya da DOS gerekir.

 
Chip dergisinden alınmıştır:
http://www.chip.com.tr/magazin/magazindb.asp?ID=136