INTERNETTE HIZLI ILETISIM
=========================

o Web SayfalarIna HIzlI Erisim

Bunun icin internet gosterim programlarImIzIn (Netscape, Internet Explorer, Opera, Mosaic, Arena, Chimera vs...) ayarlarIyla oynayarak bilgisayarImIzdan ve baglI oldugumuz agdan en yuksek performansI elde etmek icin duzenlemeler yapmalIyIz.

Ilk olarak Netscape'te RAM ve Disk onbellek ayarlarI ile oynayabiliriz. RAM'da tutulan web onbellegi aga baglI oldugumuz surece erismis oldugumuz verileri bellekte tutmak icindir. Boylece aynI sayfaya yeniden bakmak istedigimizde yuklenmesini beklememiz gerekmez. Ya da bir resim baska baska sayfalarda tekrarlanIyor olabilir (ornegin sayfanIn baslIgInda); bu durumda da ilk resmin benzerleri ag yerine onbellekten bulunup getirilir. Disk web onbellegi de aynI amac icindir; ama onun icindekiler bilgisayarI kapatIp actIktan sonra da Netscape tarafIndan ulasIlabilir. Bunun yararInI Netscape'i her acIsImIzda ilk olarak yuklenen sayfanIn hIzlI gelmesi seklinde gorebiliriz.

YukarIda ne oldugunu tanImladIgImIz onbellek ayarlarInI degistirmek icin Netscape'te ilk once 'Options' menusune tIklarIz. Daha sonra, acIlan menude 'Network Preferences' ayarlarInI secip acIlan pencerede 'Cache' yazan yere tIklamalIyIz. Simdi karsImIza gelen pencerede 'Memory Cache' ve 'Disk Cache' yazIlarInI goruruz. Bunlardan ilki ile RAM onbelleginin, digeri ile de disk onbelleginin boyutlarInI belirtebiliriz. Bu seceneklerin yanlarIna girecegimiz en iyi degerlerin ne olmasI gerektigi dogrusu pek belli degil. Benim onerim RAM onbellegi icin, makinanIzIn sahip oldugu RAM ve SWAP toplamInIn dortte birini ayIrmanIz seklinde. Ornegin 16MB RAM'a ve tanImlanmIs 16MB swap alanIna sahipseniz, 8MB'lIk bir 'memory cache' tek kullanIcIlI bir sistem icin iyi bir degerdir. Bu degeri kilobyte cinsinde belirtilen alana yazarak RAM onbellegin boyutunu belirtmis oluruz. Yani 8MB icin 8192, ya da yuvarlayarak 8000 yazmalIyIz.

YalnIz unutmamamIz gerekir ki yukarIdaki dortte-bir oranI tek kullanIcIlI sistemler icindir. Eger okulunuzda, isyerinizde bir makinayI (ornegin Linux calIstIran bir PC'yi) aynI anda uzaktan (X-appeal, Xwin32 vs. ile) pek cok kisi birden kullanIyorsanIz, diger kullanIcIlarI da dusunmelisiniz. Ornegin kullandIgInIz cok kullanIcIlI bir Linux makinada 32MB RAM ve 64MB SWAP var, ve ortalama kullanIcI sayIsI 10 ise 3MB'lIk bir RAM onbellegi idealdir. Bu degeri elde etmek icin su oneriyi kullanabiliriz: Eger kullanIcI sayIsI 2^(n-1) ile 2^(n) arasInda ise toplam bellegin 2^(-n-1) ini 'Memory Cache' olarak kullanabiliriz. Buna gore 10 kullanIcI 2^3 ile 2^4 arasIndadIr. Yani n=2 dir. Oyleyse toplam bellegin (32 + 64 = 96) 2^(-4-1)ini yani 1/32 sini kullanmalIyIz. Bu da 96/32 = 3MB eder. Bu formul tek kullanIcI icin yine dortte bir oranInI verir.

Cok kullanIcIlI sistemlerde Netscape'in onemli oranda CPU zamanI harcadIgInI da goz onunde tutmalIyIz. DolayIsIyla ' nice -n 19 netscape & ' ile calIstIrIrsak, Netscape dusuk oncelikli olarak calIstIrIlacaktIr. Verilerin ve sayfalarIn ag uzerinden zaten yavas geliyor olmasIndan oturu, bu calIstIrma tarzI bizim Netscape'imizi yavaslatmaz.

Disk onbellegi icin de benzer formulle ayIrmamIz gereken miktarI bulabiliriz. Eger bos disk alanImIzI biliyorsak, onun dortte birini 'Disk Cache' icin ayIrabiliriz. Ama dogrusu, 30-40MB'den daha buyuk disk-web onbelleginin pek de bir yararI yoktur. KIsaca soylemek gerekirse, bos disk alanInIz 120MB'den fazla ise disk onbellek degeri olarak '30000' kullanmanIz yeterlidir. 30000 kilobyte yaklasIk 30MB eder. UnutmamamIz gereken, Netscape'in yazIlan degeri kilobyte cinsinden gordugudur.

Ikinci olarak 'proxy' ayarlarI ile oynayabiliriz. Proxy sunucularI hem guvenlik hem de hIzlI internet erisimi icin kullanIlIr. Proxy'nin temelde yaptIgI sey sizin az once onbellek ayarlarI ile yaptIgInIzIn aynIsIdIr. Bir proxy, kendisinden istenen veriler onbelleginde varsa buradan size sunar, yoksa da once o veriyi arar bulur ve bir yandan onbellegine yerlestirirken diger yandan da size gonderir. Bunun yararI suradadIr: Eger sizin makinanIza tanImlanan proxy sunucusuna ulasmak, baglanmak istediginiz web sayfasIna eismekten daha kIsa tutuyorsa, ve istediginiz sayfa yakIn bir zamanda baskalarI tarafIndan da yuklenmisse, bu sayfayI siz daha hIzlI yuklersiniz.

Size en yakIn, yani en cabuk erisebildiginiz proxy sunucusunu bulabilmek icin 'ping' komutunu kullanabilirsiniz. AsagIdaki listede yer alan proxy adreslerini tek tek 'ping adres' seklinde deneyerek, iclerinde en kIsa ortalama erisim suresine sahip olanI secmelisiniz. Sectiginiz bu adresi Netscape'e ya da Internet Explorer'a girmek icin su adImlarI takip etmelisiniz: Netscape icin once 'options'tan 'network preferences' menusune girmelisiniz. Buradan 'proxies' alt baslIgIna tIklayarak proxy ayarlarI penceresini secmelisiniz. Burada 'manual proxy' secenegini etkinlestirmeli ve sonra da yanIndaki view secenegini tIklamalIsInIz. Yeni acIlan pencerede 'http proxy' icin belirtilen yere az once sectiginiz proxy sunucu adresini girmeli ve yanIndaki 'port' icin ayrIlan yere de asagIdaki listeden sectiginiz adrese ait olan 'port' numarasInI girmelisiniz. AyrIca proxy sunucusunun adresini IP olarak girerseniz kucuk bir hIzlanma daha elde edersiniz (cunku bilgisayarInIz yazdIgInIz adresin IP olarak ne oldugunu ogrenmek zorunda kalmaz).

Internet Explorer'a proxy tanImI icin ise view menusunde 'options'I secmelisiniz. Burada da 'connection' alt baslIgIndan 'connect through a proxy server' adlI secenek isaretlenir. Daha sonra 'settings'ten Netscape'e benzer sekilde buraya da sectiginiz proxy adresini ve port numarasInI girmeli ve gordugunuz butun 'OK' seceneklerine tIklamalIsInIz.

Tablo: Turkiye'deki bazI proxy sunucularI


                                            _______Port_No______
Proxy Sunucu Adresi       Sunucu IP No       http   ftp   gopher
-----------------------   ---------------   ------ ------ ------
proxy-izmir.ttnet.net.tr  212.156.4.35       8080
proxy-ist.ttnet.net.tr    212.156.4.19       8080
proxy.ttnet.net.tr        212.156.4.19       8080
proxy-ankara.ttnet.net.tr 212.156.4.3        8080
proxy1.turnet.net.tr      194.54.36.130      8080
proxy2.turnet.net.tr      194.54.32.133      8080
proxy3.turnet.net.tr      194.54.34.131      8080 
proxy.ispro.net.tr        212.174.120.2      8080
proxy.efes.net.tr         212.174.112.50     8080
proxy.gedik.net           195.244.37.40      8080
gateway.superonline.net   194.242.73.254     8080 
proxy.aidata.net.tr       195.174.93.254     8080 
proxy.aidata.com.tr       195.174.93.254     8080 
proxy.atlas.net.tr        195.174.46.34      8080   8081
proxy.ato.org.tr          195.174.65.6       8080   8080   8080
proxy.beko.net            195.175.15.18      8080 
nova.bnet.net.tr          194.54.63.8        8080 
proxy.bnet.net.tr         194.54.63.8        8080   8080   8080
proxy.doruk.net.tr        195.174.34.100     8080   8080   8080
vs2.marketweb.net.tr      212.45.64.244      8080 
proxy.marketweb.net.tr    212.45.64.244      8080 
lokum.prizma.net.tr       212.33.1.1         8080   8080   8080
proxy.prizma.net.tr       212.33.1.1         8080 
andromeda.raks.net.tr     194.54.48.1        8080 
proxy.raks.net.tr         194.54.48.1        8080 
thicker.raksnet.com.tr    194.54.48.82       8080 
proxy.raksnet.com.tr      194.54.48.82       8080 
ns1.satko.com             193.192.100.100    8080 
proxy.netone.com.tr       193.192.100.100    8080 
proxy.sim.net.tr          195.174.219.10     8080 
proxy.turk.net            212.57.17.4        8080 
proxyusa.dominet.com.tr   195.33.224.228     8080 
proxy02.ada.net.tr        195.112.128.222    8080 
proxy.bir.net.tr          195.174.186.19     8080   8080   8080
proxy.ykb.com             195.33.225.162     8080 
wwwcache.ulak.net.tr      193.140.100.2      1998   1998   1998
anatolia.ege.edu.tr       155.223.2.12       8080   8080   8080
proxy.ege.edu.tr          155.223.2.12       8080   8080   8080
proxy.metu.edu.tr         144.122.199.93     8080   8080   8080
proxyserver.hho.edu.tr    193.255.215.125    8080 
195.64.128.5              195.64.128.5        80 
foreksproxy.foreks.com    195.33.224.35      8080 
cache.utrecht.surf.net    192.87.46.6        8080 

Konu baslIgImIz hala 'web sayfalarIna hIzlI ulasIm' olduguna gore bookmarklarIn (favorites) yararlarIna da deginmeliyiz. Dikkat etmissenIz biliyorsunuzdur; cogu kez aradIgImIz bilgilerin bulundugu sayfaya ulasmak icin once baska baska sayfalardan geceriz. Bu zaman kaybInIn suclusu da gene biziz. Cunku cogunlukla 'add to bookmark' tusuna basmayIz. Bu nitelikteki sayfalarI bookmark ya da favorites dosyamIza/dizinimize eklememiz gerektigini surekli kendimize anImsatmamIzda yarar var.

Bunlardan baska, ileri duzey kullanIcIlar adres cozumleme islemini de hIzlandIrabilirler. Ornegin www.physics.metu.edu.tr adresine baglanmak istediginizde once bir DNS sunucusuna baglanIlarak bu adresin IP numarasI ogrenilir. Veri paketlerinde esas olarak kullanIlan IP numaralarIdIr (yukarIdaki ornek icin 144.122.130.1). Bu amaca yonelik iki ayrI cozumu kullanabiliriz. ilk olarak, kullandIgImIz makina bir UNIX, WinNT ya da Win95 ise bir DNS sunucu programInI kurar, ve onu internet adreslerini onbelleklemesi icin kullanabiliriz. Bunun nasIl yapIlacagI 'Byte' dergisinin AralIk 1997 sayIsInda anlatIlIyor. Bir denemekte fayda var. Diger bir cozum ise /etc/hosts ya da /wIndows/hosts dosyasInI guncellemek. Bu dosyada bazI internet adreslerinin IP adresleri ve nicknameleri tutulur. DolayIsIyla bildiginiz adres acIlImlarInI da bu dosyaya ekleyerek 'adres cozumleme' isini girdiginiz adresler icin hIzlandIrabilirsiniz. Ornegin su satIrI /etc/hosts dosyasIna ekleyebilirsiniz:
www.physics.metu.edu.tr 144.122.130.1
ya da sunu:
www.physics.metu.edu.tr 144.122.130.1 newton

Boylece 'lynx newton' demeniz yeterli olacaktIr. Kendi /etc/hosts dosyanIza ekleyebileceginiz sIk kullanIlan adreslerin bulundugu guncel bir 'hosts' dosyasInI suradan cekebilirsiniz:

http://www.physics.metu.edu.tr/~filker/hosts-ek

Ya da buna benzer bir dosyayI kendiniz de UNIX calIstIran bir makinada yapabilirsiniz. Once, IP numaralarInIn bulunmasInI istediginiz adresleri bir metin dosyasIna alt alta yazIn:
#cat > hostlist
www.altavista.digital.com
www.geocities.com
www.yahoo.com
www.metu.edu.tr
^D
#

ArdIndan da; http://www.physics.metu.edu.tr/~filker/dnsbul adresinde bulunan Unix shell scriptini cekip internete baglyken calIstIrIn:

#sh ./dnsbul < hostlist > host-ek

Simdi elinizde hosts-ek dosyasIna benzeyen bir dosya var. Bunu dogrudan /etc/hosts 'a ekleyebilirsiniz:

#cat host-ek >> /etc/hosts

YukarIdaki cozumlerle yerellestirme yapmIs olduk aslInda. Internete iliskin yaptIgImIz hemen herseyin bulundugumuz makinaya yakIn olmasInI istiyoruz ki internet trafigindeki ulasIm sorunumuzu hafifletelim. Bu arada, Turkiye icindeki internet kaynaklarInIn, web sayfalarInIn sayIsInIn daha fazla olmasInI dilememek de olasI degil herhalde.

18 Ocak 2000
3 Aralik 1998
27 Subat 1998

Ilker Ficicilar
filker@newton.physics.metu.edu.tr

---

Ana sayfaya donmek icin buraya tiklayin
ICIK CICIK sayfasi icin buraya tiklayin


Ilker Ficicilar
ilkerf@geocities.com

Diger Sayfalarim:


eposta arama motoru         : http://start.at/neredeo
mp3 arama motoru            : http://start.at/mepe
fizik makalesi arama motoru : http://start.at/preprint
nukleer enerji ve Turkiye   : http://nukleer.findhere.com/
cesitli yazilar bilgiler    : https://ilkerf.tripod.com/pratik/
commodore 64 bilgisayarlari : https://ilkerf.tripod.com/cbm.html
nukleer enerji ve Turkiye   : https://ilkerf.tripod.com/nukleer/
nukleer enerji ve Turkiye   : http://www.geocities.com/RainForest/Canopy/7624/