INTERNETTE HIZLI ILETISIM
=========================
o Web SayfalarIna HIzlI Erisim
Bunun icin internet gosterim programlarImIzIn (Netscape, Internet Explorer,
Opera, Mosaic, Arena, Chimera vs...) ayarlarIyla oynayarak bilgisayarImIzdan
ve baglI oldugumuz agdan en yuksek performansI elde etmek icin duzenlemeler
yapmalIyIz.
Ilk olarak Netscape'te RAM ve Disk onbellek ayarlarI ile oynayabiliriz.
RAM'da tutulan web onbellegi aga baglI oldugumuz surece erismis oldugumuz
verileri bellekte tutmak icindir. Boylece aynI sayfaya yeniden bakmak
istedigimizde yuklenmesini beklememiz gerekmez. Ya da bir resim baska baska
sayfalarda tekrarlanIyor olabilir (ornegin sayfanIn baslIgInda); bu durumda da
ilk resmin benzerleri ag yerine onbellekten bulunup getirilir. Disk web
onbellegi de aynI amac icindir; ama onun icindekiler bilgisayarI kapatIp
actIktan sonra da Netscape tarafIndan ulasIlabilir. Bunun yararInI Netscape'i
her acIsImIzda ilk olarak yuklenen sayfanIn hIzlI gelmesi seklinde
gorebiliriz.
YukarIda ne oldugunu tanImladIgImIz onbellek ayarlarInI degistirmek icin
Netscape'te ilk once 'Options' menusune tIklarIz. Daha sonra, acIlan menude
'Network Preferences' ayarlarInI secip acIlan pencerede 'Cache' yazan yere
tIklamalIyIz. Simdi karsImIza gelen pencerede 'Memory Cache' ve 'Disk Cache'
yazIlarInI goruruz. Bunlardan ilki ile RAM onbelleginin, digeri ile de disk
onbelleginin boyutlarInI belirtebiliriz. Bu seceneklerin yanlarIna girecegimiz
en iyi degerlerin ne olmasI gerektigi dogrusu pek belli degil. Benim onerim
RAM onbellegi icin, makinanIzIn sahip oldugu RAM ve SWAP toplamInIn dortte
birini ayIrmanIz seklinde. Ornegin 16MB RAM'a ve tanImlanmIs 16MB swap alanIna
sahipseniz, 8MB'lIk bir 'memory cache' tek kullanIcIlI bir sistem icin iyi bir
degerdir. Bu degeri kilobyte cinsinde belirtilen alana yazarak RAM onbellegin
boyutunu belirtmis oluruz. Yani 8MB icin 8192, ya da yuvarlayarak 8000
yazmalIyIz.
YalnIz unutmamamIz gerekir ki yukarIdaki dortte-bir oranI tek kullanIcIlI
sistemler icindir. Eger okulunuzda, isyerinizde bir makinayI (ornegin Linux
calIstIran bir PC'yi) aynI anda uzaktan (X-appeal, Xwin32 vs. ile) pek cok kisi
birden kullanIyorsanIz, diger kullanIcIlarI da dusunmelisiniz. Ornegin
kullandIgInIz cok kullanIcIlI bir Linux makinada 32MB RAM ve 64MB SWAP var,
ve ortalama kullanIcI sayIsI 10 ise 3MB'lIk bir RAM onbellegi idealdir. Bu
degeri elde etmek icin su oneriyi kullanabiliriz: Eger kullanIcI sayIsI
2^(n-1) ile 2^(n) arasInda ise toplam bellegin 2^(-n-1) ini 'Memory Cache'
olarak kullanabiliriz. Buna gore 10 kullanIcI 2^3 ile 2^4 arasIndadIr. Yani
n=2 dir. Oyleyse toplam bellegin (32 + 64 = 96) 2^(-4-1)ini yani 1/32 sini
kullanmalIyIz. Bu da 96/32 = 3MB eder. Bu formul tek kullanIcI icin yine
dortte bir oranInI verir.
Cok kullanIcIlI sistemlerde Netscape'in onemli oranda CPU zamanI
harcadIgInI da goz onunde tutmalIyIz. DolayIsIyla ' nice -n 19 netscape & '
ile calIstIrIrsak, Netscape dusuk oncelikli olarak calIstIrIlacaktIr.
Verilerin ve sayfalarIn ag uzerinden zaten yavas geliyor olmasIndan oturu,
bu calIstIrma tarzI bizim Netscape'imizi yavaslatmaz.
Disk onbellegi icin de benzer formulle ayIrmamIz gereken miktarI bulabiliriz. Eger bos disk alanImIzI biliyorsak, onun dortte birini 'Disk Cache' icin ayIrabiliriz. Ama dogrusu, 30-40MB'den daha buyuk disk-web onbelleginin pek de bir yararI yoktur. KIsaca soylemek gerekirse, bos disk alanInIz 120MB'den fazla ise disk onbellek degeri olarak '30000' kullanmanIz yeterlidir. 30000 kilobyte yaklasIk 30MB eder. UnutmamamIz gereken, Netscape'in yazIlan degeri kilobyte cinsinden gordugudur.
Ikinci olarak 'proxy' ayarlarI ile oynayabiliriz. Proxy sunucularI hem guvenlik hem de hIzlI internet erisimi icin kullanIlIr. Proxy'nin temelde yaptIgI sey sizin az once onbellek ayarlarI ile yaptIgInIzIn aynIsIdIr. Bir proxy, kendisinden istenen veriler onbelleginde varsa buradan size sunar, yoksa da once o veriyi arar bulur ve bir yandan onbellegine yerlestirirken diger yandan da size gonderir. Bunun yararI suradadIr: Eger sizin makinanIza tanImlanan proxy sunucusuna ulasmak, baglanmak istediginiz web sayfasIna eismekten daha kIsa tutuyorsa, ve istediginiz sayfa yakIn bir zamanda baskalarI tarafIndan da yuklenmisse, bu sayfayI siz daha hIzlI yuklersiniz.
Size en yakIn, yani en cabuk erisebildiginiz proxy sunucusunu bulabilmek
icin 'ping' komutunu kullanabilirsiniz. AsagIdaki listede yer alan proxy
adreslerini tek tek 'ping adres' seklinde deneyerek, iclerinde en kIsa
ortalama erisim suresine sahip olanI secmelisiniz. Sectiginiz bu adresi
Netscape'e ya da Internet Explorer'a girmek icin su adImlarI takip
etmelisiniz: Netscape icin once 'options'tan 'network preferences' menusune
girmelisiniz. Buradan 'proxies' alt baslIgIna tIklayarak proxy ayarlarI
penceresini secmelisiniz. Burada 'manual proxy' secenegini etkinlestirmeli ve
sonra da yanIndaki view secenegini tIklamalIsInIz. Yeni acIlan pencerede
'http proxy' icin belirtilen yere az once sectiginiz proxy sunucu adresini
girmeli ve yanIndaki 'port' icin ayrIlan yere de asagIdaki listeden sectiginiz
adrese ait olan 'port' numarasInI girmelisiniz. AyrIca proxy sunucusunun
adresini IP olarak girerseniz kucuk bir hIzlanma daha elde edersiniz (cunku
bilgisayarInIz yazdIgInIz adresin IP olarak ne oldugunu ogrenmek zorunda
kalmaz).
Internet Explorer'a proxy tanImI icin ise view menusunde 'options'I
secmelisiniz. Burada da 'connection' alt baslIgIndan 'connect through a proxy
server' adlI secenek isaretlenir. Daha sonra 'settings'ten Netscape'e benzer
sekilde buraya da sectiginiz proxy adresini ve port numarasInI girmeli ve
gordugunuz butun 'OK' seceneklerine tIklamalIsInIz.
Tablo: Turkiye'deki bazI proxy sunucularI
_______Port_No______ Proxy Sunucu Adresi Sunucu IP No http ftp gopher ----------------------- --------------- ------ ------ ------ proxy-izmir.ttnet.net.tr 212.156.4.35 8080 proxy-ist.ttnet.net.tr 212.156.4.19 8080 proxy.ttnet.net.tr 212.156.4.19 8080 proxy-ankara.ttnet.net.tr 212.156.4.3 8080 proxy1.turnet.net.tr 194.54.36.130 8080 proxy2.turnet.net.tr 194.54.32.133 8080 proxy3.turnet.net.tr 194.54.34.131 8080 proxy.ispro.net.tr 212.174.120.2 8080 proxy.efes.net.tr 212.174.112.50 8080 proxy.gedik.net 195.244.37.40 8080 gateway.superonline.net 194.242.73.254 8080 proxy.aidata.net.tr 195.174.93.254 8080 proxy.aidata.com.tr 195.174.93.254 8080 proxy.atlas.net.tr 195.174.46.34 8080 8081 proxy.ato.org.tr 195.174.65.6 8080 8080 8080 proxy.beko.net 195.175.15.18 8080 nova.bnet.net.tr 194.54.63.8 8080 proxy.bnet.net.tr 194.54.63.8 8080 8080 8080 proxy.doruk.net.tr 195.174.34.100 8080 8080 8080 vs2.marketweb.net.tr 212.45.64.244 8080 proxy.marketweb.net.tr 212.45.64.244 8080 lokum.prizma.net.tr 212.33.1.1 8080 8080 8080 proxy.prizma.net.tr 212.33.1.1 8080 andromeda.raks.net.tr 194.54.48.1 8080 proxy.raks.net.tr 194.54.48.1 8080 thicker.raksnet.com.tr 194.54.48.82 8080 proxy.raksnet.com.tr 194.54.48.82 8080 ns1.satko.com 193.192.100.100 8080 proxy.netone.com.tr 193.192.100.100 8080 proxy.sim.net.tr 195.174.219.10 8080 proxy.turk.net 212.57.17.4 8080 proxyusa.dominet.com.tr 195.33.224.228 8080 proxy02.ada.net.tr 195.112.128.222 8080 proxy.bir.net.tr 195.174.186.19 8080 8080 8080 proxy.ykb.com 195.33.225.162 8080 wwwcache.ulak.net.tr 193.140.100.2 1998 1998 1998 anatolia.ege.edu.tr 155.223.2.12 8080 8080 8080 proxy.ege.edu.tr 155.223.2.12 8080 8080 8080 proxy.metu.edu.tr 144.122.199.93 8080 8080 8080 proxyserver.hho.edu.tr 193.255.215.125 8080 195.64.128.5 195.64.128.5 80 foreksproxy.foreks.com 195.33.224.35 8080 cache.utrecht.surf.net 192.87.46.6 8080
Konu baslIgImIz hala 'web sayfalarIna hIzlI ulasIm' olduguna gore
bookmarklarIn (favorites) yararlarIna da deginmeliyiz. Dikkat etmissenIz
biliyorsunuzdur; cogu kez aradIgImIz bilgilerin bulundugu sayfaya ulasmak icin
once baska baska sayfalardan geceriz. Bu zaman kaybInIn suclusu da gene biziz.
Cunku cogunlukla 'add to bookmark' tusuna basmayIz. Bu nitelikteki sayfalarI
bookmark ya da favorites dosyamIza/dizinimize eklememiz gerektigini surekli
kendimize anImsatmamIzda yarar var.
Bunlardan baska, ileri duzey kullanIcIlar adres cozumleme islemini de
hIzlandIrabilirler. Ornegin www.physics.metu.edu.tr adresine baglanmak
istediginizde once bir DNS sunucusuna baglanIlarak bu adresin IP numarasI
ogrenilir. Veri paketlerinde esas olarak kullanIlan IP numaralarIdIr
(yukarIdaki ornek icin 144.122.130.1). Bu amaca yonelik iki ayrI cozumu
kullanabiliriz. ilk olarak, kullandIgImIz makina bir UNIX, WinNT ya da Win95
ise bir DNS sunucu programInI kurar, ve onu internet adreslerini
onbelleklemesi icin kullanabiliriz. Bunun nasIl yapIlacagI 'Byte' dergisinin
AralIk 1997 sayIsInda anlatIlIyor. Bir denemekte fayda var. Diger bir cozum
ise /etc/hosts ya da /wIndows/hosts dosyasInI guncellemek. Bu dosyada bazI
internet adreslerinin IP adresleri ve nicknameleri tutulur. DolayIsIyla
bildiginiz adres acIlImlarInI da bu dosyaya ekleyerek 'adres cozumleme' isini
girdiginiz adresler icin hIzlandIrabilirsiniz. Ornegin su satIrI /etc/hosts
dosyasIna ekleyebilirsiniz:
www.physics.metu.edu.tr 144.122.130.1
ya da sunu:
www.physics.metu.edu.tr 144.122.130.1 newton
Boylece 'lynx newton' demeniz yeterli olacaktIr. Kendi /etc/hosts dosyanIza
ekleyebileceginiz sIk kullanIlan adreslerin bulundugu guncel bir 'hosts'
dosyasInI suradan cekebilirsiniz:
http://www.physics.metu.edu.tr/~filker/hosts-ek
Ya da buna benzer bir dosyayI kendiniz de UNIX calIstIran bir makinada
yapabilirsiniz. Once, IP numaralarInIn bulunmasInI istediginiz adresleri bir
metin dosyasIna alt alta yazIn:
#cat > hostlist
www.altavista.digital.com
www.geocities.com
www.yahoo.com
www.metu.edu.tr
^D
#
ArdIndan da; http://www.physics.metu.edu.tr/~filker/dnsbul adresinde bulunan Unix shell scriptini cekip internete baglyken calIstIrIn:
#sh ./dnsbul < hostlist > host-ek
Simdi elinizde hosts-ek dosyasIna benzeyen bir dosya var. Bunu dogrudan
/etc/hosts 'a ekleyebilirsiniz:
#cat host-ek >> /etc/hosts
YukarIdaki cozumlerle yerellestirme yapmIs olduk aslInda. Internete iliskin
yaptIgImIz hemen herseyin bulundugumuz makinaya yakIn olmasInI istiyoruz ki
internet trafigindeki ulasIm sorunumuzu hafifletelim. Bu arada, Turkiye
icindeki internet kaynaklarInIn, web sayfalarInIn sayIsInIn daha fazla
olmasInI dilememek de olasI degil herhalde.
18 Ocak 2000
3 Aralik 1998
27 Subat 1998
Ilker Ficicilar
filker@newton.physics.metu.edu.tr
---
Ana sayfaya donmek icin buraya tiklayin
ICIK CICIK sayfasi icin buraya tiklayin
Ilker Ficicilar
ilkerf@geocities.com
Diger Sayfalarim:
eposta arama motoru : http://start.at/neredeo mp3 arama motoru : http://start.at/mepe fizik makalesi arama motoru : http://start.at/preprint nukleer enerji ve Turkiye : http://nukleer.findhere.com/ cesitli yazilar bilgiler : https://ilkerf.tripod.com/pratik/ commodore 64 bilgisayarlari : https://ilkerf.tripod.com/cbm.html nukleer enerji ve Turkiye : https://ilkerf.tripod.com/nukleer/ nukleer enerji ve Turkiye : http://www.geocities.com/RainForest/Canopy/7624/