Veri Kaybını Engellemeye Yönelik
Pratik Bir Yedek Alma Uygulaması
Şubat 2001
İlker Fıçıcılar
ilkerf@geocities.com
https://ilkerf.tripod.com/teknik/
Bu yedekleme yazısına giriş
hazırlarken farkettim, Mart 2001'de yani bu satırları yazdığım
tarihten bir ay sonra tam 15 yılı doldurmuş olacağım. 15 yıldır,
Commodore 64 ile başladığım bilgisayar dünyasının içindeyim. Ve, o
kadar yıldır veri kaybının verdiği acıları tadıyorum. En son geçen
ay evdeki Linux'u 2.4'e yükseltirken oldukça önemli bir harddisk
sorunu yaşadım. Umarım bu yazıdaki program ve yöntem,
kullanıcaklara bir felaket durumunda az da olsa yardımcı olur.
Öncelikle, yükümüzü hafifletmek için neleri yedekleyeceğimizi belirleyelim. Eğer baştan, dizinlerimizi düzenli tutuyorsak, örneğin kullanıcı dizinimizde program derleme artıkları, program paketleri, gereksiz resimler, ve internette kopyaları bulunabilecek diğer dosyaları bulundurmuyorsak yedeklediğimiz veriler yalnızca önemliler olacaktır. Bu, hem yedekleme hem de yedek'ten kurtarmada kolaylık sağlıyacaktır.
İkinci olarak, yedeklediklerimizle yedekleme dizinimizin ayrı disklerde veya en azından ayrı bölmelerde bulunmasına dikkat etmeliyiz. Böylece disk veya bölmelerden biri bozulduğunda, diğerinde az çok güncel bir kopyanın bulunmasını garanti etmiş oluruz. Örneğin, yedekleyeceğimiz /home, /root, ve /etc dizinleri /dev/hda2'de bulunuyorsa, /yedekler dizinimiz ya /dev/hdcX'de ya da /dev/hda2 harici /dev/hda4 vs. gibi bir yer de bulunması iyi olur. Tek diskimiz varsa, ve bölmelerden biri /usr/local'e bağlıysa yedeği /usr/local/yedekler gibi bir yere alabiliriz.
Yedekleyeceklerimize karar
verelim: /etc ve /root'u en başta yedeklemekte fayda var. Mektuplar
önemliyse onları da alalım, ve seçtiğimiz kullanıcı dizinlerini de
ekleyelim. Ve bunlar haricinde önemli dosyalrı tuttuğumuz başka
dizinler varsa onları da aşağıdaki bash script'inin ilgili kısmına
ekleyelim.
Ben aşağıdaki örnek shell script'te şu dizinleri yedeklettiriyorum:
/etc
/root
/var/spool/mail
/home/ilker
/home/umut
/home/berker
Kullanacağımız scripti gecenin bir saatinde crontab yardımıyla çalıştırtacağız. O da, "yedekler" dizinimiz yoksa oluşturacak ve seçtiğimiz dizinleri tar'layıp gzip'leyip oraya atacak. Ertesi günse aynı "yedekler" dizinine başka bir adla kayıt yapacak. Toplam iki kopya olacak şekilde, her gün iki önceki isimle kayit yapacak. Böylece yedek alma sırasında çıkabilecek sorunlara (elektrik kesilmesi vb.) de hazırlıklı olmuş oluruz.
Evet, aşağıdaki script'i ilgili
yerlerden kesip /usr/local/bin'e "yedek-al" ismiyle kaydedip
chmod 755 /usr/local/bin/yedek-al
ile çalıştırılabilir yaptıktan sonra, favori yazı editorumuzle root
crontab'ini güncelleyelim. Bu yedek alma işini ancak root
haklariyla yapabiliriz.
Örneğin "joe" editörünü
seviyorsak,
export VISUAL=joe;crontab -e
veya
VISUAL=joe crontab -e
veya csh, tsch gibi shell kullanıyorsak:
setenv VISUAL joe ; crontab -e
ile crontab'a şunu ekleyelim:
05 02 * * * nice -n 8 /usr/local/bin/yedek-al 2> /dev/null
ve kaydedip çıkalım.
Burada, her gece 02:05'de
/usr/local/bin/yedek-al adlı komutu çalıştırtırıp yedek
aldırıyoruz. (nice -n 8 kısmı bu işi düşük öncelikli olarak
yaptırmaya yarıyor.)
Aşağıdaki scripti https://ilkerf.tripod.com/teknik/yedekal.zip adresinden de çekebilirsiniz.
--Buradan aşağısı yedek-al scripti-- #!/bin/sh # # yedek-al # duzenli olarak yedek alIr. # # ilker Ficicilar # ilkerf@geocities.com # Ocak 2001 # # yedegi alInacaklar: # # /root # /home/ilker # /home/umut # /var/spool/mail # /etc # if [ "`whoami`" != "root" ];then echo "Yedek-alma yalnizca root tarafindan yapilabilir" exit fi
mkdir /usr/local/yedekler 2>/dev/null /bin/chmod -R go= /usr/local/yedekler 2>/dev/null /bin/chown -R root.root /usr/local/yedekler 2>/dev/null
i=0 if [ -f /usr/local/yedekler/yedek-sira ];then i=`cat /usr/local/yedekler/yedek-sira` fi echo "Yedek Aliniyor" echo echo "Yedek sIra no: "$i echo "Yedeklenenler:" if [ ! -f /usr/local/yedekler/yedek-liste ];then cat <<EOF1 > /usr/local/yedekler/yedek-liste /root /home/ilker /home/umut /home/berker /var/spool/mail /etc EOF1 fi date >> /usr/local/yedekler/errors cat /usr/local/yedekler/yedek-liste | while read qw do nm=`echo $qw | sed "s///_/g"` nm="/usr/local/yedekler/yedek$nm-$i.tgz" echo $nm tar -czf $nm $qw done 2>> /usr/local/yedekler/errors echo >> /usr/local/yedekler/errors echo "Yedek alma bitti" nam="/usr/local/yedekler/Son_Yedek_No=$i" rm -f /usr/local/yedekler/Son_Yedek_No* 2>/dev/null touch $nam i=`expr 1 - $i` echo $i > /usr/local/yedekler/yedek-sira echo "Yedeklerin kapladIgI bellek miktarI:" du /usr/local/yedekler # yedeklerin guvenligini saglayalim: /bin/chmod -R go= /usr/local/yedekler 2>/dev/null /bin/chown -R root.root /usr/local/yedekler 2>/dev/null
--Buradan yukarısı yedek-al scripti--
Evet, bu kadar. Ilk denemeyi yapmak için gece 02:05'i beklemenize gerek yok. "yedekler" dizininiz için yeterli disk alanınız olduğuna emin olduktan sonra, "yedek-al" komutunu çalıştırabilirsiniz:
bash# su
Password: önce_root_olmalı
bash# nice -n 5 yedek-al
Programın çalışması bitince "yedekler dizinize bir göz atabilirsiniz:
bash# ls -s1 /usr/local/yedekler total 199996 0 Son_Yedek_No=0 1 errors 1 yedek-liste 1 yedek-sira 820 yedek_etc-0.tgz 9055 yedek_home_berker-0.tgz 156661 yedek_home_ilker-0.tgz 1723 yedek_home_umut-0.tgz 24361 yedek_root-0.tgz 7373 yedek_var_spool_mail-0.tgz bash#
"yedek-al" her çalıştığında dosya adlarının sonlarındaki "-0"'lar ve "-1"'ler değişecek. En güncel yedeklerin hangi son eke sahip olduğunu en yukarıdaki "Son_Yedek_No=0" satırından öğrenebilirsiniz.
Yedeklenmesini istediğiniz diğer dizin adlarını da artık "yedek-liste" dosyasına ekleyebilirsiniz. Bu dosya normalde, "yedek-al" ilk kez çalıştırıldığında oluşturulur, bir daha içeriği program tarafından değiştirilmez. İstenildiği gibi yeni dizin ekleme çıkarma yapabilmek olası.
Sanırım bu konu bu kadar. Umarım
bir harddisk arızasıyla karşılaşmazsınız, ama eğer olursa ve bu
programı sürekli kullanıyorsanız. Tek yapmanız gereken, yeni
linuz'unuzu kurduktan, oluşturduktan sonra "tar" komutuyla
yedekleri açmak. Kolay gelsin.
İlker FIÇICILAR
ilkerf@geocities.com
19 Şubat 2001
ilker FIÇICILAR | ilkerf@geocities.com |
http://ekitap.kolayweb.com/ | Palm için E-kitap |
https://ilkerf.tripod.com/teknik/ | Bilgisayar |
http://mezopotamya.tripod.com/ | Arkeoloji |
http://nukleer.findhere.com/ | Nukleer Enerji |
https://ilkerf.tripod.com/cbm.html | C64/C128 |
https://ilkerf.tripod.com/pratik/ | Linux & misc |